Binnen het domein wonen en zorg zien we een aantal trends die invloed hebben.
Vergrijzing
In ons werkgebied neemt het aantal 65 tot 75-jarigen en 75-plussers de komende jaren toe. We zien dubbele vergrijzing; de totale groep ouderen wordt steeds groter, maar binnen deze groep neemt vooral de groep met een hoge leeftijd toe. Zo verwachten we dat in onze gemeenten vooral de groep 75-plussers flink zal groeien (ABF Research 2021). Dit geldt voor alle inkomensgroepen, maar relatief groeit de groep midden- en hogere inkomens het sterkst. In de gemeenten in ons werkgebied zijn de oudere huishoudens in de sociale doelgroep overwegend alleenstaand: onder 75-plussers maar liefst 70%.
Meer ouderen met chronische aandoeningen en beperkingen
Vergrijzing betekent ook dat er steeds meer mensen met een lichamelijke en/of chronische aandoening (bijvoorbeeld diabetes of dementie) te maken krijgen. Het CBS houdt bij hoeveel huishoudens van 65+ een beperking bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) ervaren (zoals moeite met de trap op- en aflopen, in bad gaan of douchen, de woning verlaten of binnen gaan of naar het toilet gaan). In de gemeenten waar Havensteder actief is, heeft gemiddeld ruim 50% van de 75+’ers een ADL-beperking.
Ouderen zijn vaker eenzaam
Ook gevoelens van eenzaamheid nemen toe naarmate men ouder wordt. Ruim de helft van de 75-plusssers voelt zich eenzaam. Bij 85-plussers is dit bijna twee derde (Ministerie van Volksgezondheid). Eenzaamheid is echter niet alleen een probleem voor ouderen. Zo voelen mensen met een beperking (62%) zich aanzienlijk vaker eenzaam dan mensen zonder beperking (35%). Ook mensen die zich niet gezond voelen (60%) voelen zich vaker eenzaam dan mensen die zich wel gezond voelen (32%) (Rivm (2013), Bijna veertig procent van de volwassen Nederlanders voelt zich eenzaam).
Veel ouderen wonen in niet meer passende woningen
Om de kwaliteit van leven voor ouderen te verbeteren, is het belangrijk dat zij zo veel mogelijk in geschikte woningen wonen waar zij zich goed kunnen bewegen. Bijkomend voordeel is dat een verhuizing van ouderen naar een passende woning ervoor zorgt dat de oude woning weer beschikbaar komt voor een andere doelgroep. In de praktijk zien we regelmatig ouderen in woningen wonen die niet meer goed aansluiten op hun behoefte (te groot, veel trappen, niet toegankelijk voor een rollator). Verhuizen is voor veel ouderen vaak echter geen (aantrekkelijke) optie. Redenen hiervoor zijn dat ouderen opzien tegen het gedoe rondom verhuizen, niet goed weten waar ze moeten beginnen met zoeken naar een andere woning, geen geschikte woning kunnen vinden of een lage huurprijs betalen.
Minder plekken om beschermd te wonen
Door beleidswijzigingen is er steeds minder ruimte om in een zorginstelling te wonen (intramuraal), maar wordt ingezet op zelfstandig wonen met begeleiding. Dit geldt zowel voor de geestelijke gezondheidszorg (ggz), als voor de verpleeghuiszorg. Het beleid is dat iemand die zorgbehoevend is niet meer zomaar beschermd woont, maar doorstroomt naar een reguliere woning. Per persoon wordt vervolgens gekeken wat nodig is op het gebied van zorg, werk, inkomen en dagbesteding. Deze zorg wordt aan huis geleverd door zorg- en welzijnspartijen en er wordt meer een beroep gedaan op mantelzorgers. Deze ontwikkeling leidt ertoe dat er meer behoefte ontstaat aan sociale huurwoningen voor mensen met een zorgvraag. En dat er andere voorzieningen nodig zijn in de wijken om geschikt te kunnen blijven wonen (zorg, fysiotherapie maar ook andere type zorgvastgoed). Voor corporaties is het steeds belangrijker om goed samen te werken met zorg- en welzijnspartijen.
Toename concentratie bewoners met zorgvraag
Uit onderzoek (Circusvis (2020), Veerkracht in Rotterdam) blijkt dat kwetsbare groepen vaak in corporatiewoningen met de laagste huurprijzen wonen. Deze woningen zijn vaak geconcentreerd in dezelfde wijken en daarmee komen ook veel bewoners met een zorgvraag in dezelfde wijken terecht. Naast kwalitatief goede zorg, is ook balans tussen verschillende doelgroepen wenselijk. Bij een goede balans hebben buurtbewoners voldoende ruimte om oog voor elkaar te hebben en elkaar te kunnen helpen indien nodig. Een scheve balans kan leiden tot minder oog voor elkaar en uiteindelijk een minder goede leefbaarheid in de wijk.
Toename statushouders
Het aantal asielaanvragen in Nederland is sinds 2000 flink gestegen (CBS Statline (2021)), Asielaanvragen (eerste, opvolgende en nareis) in Nederland). Het is lastig te voorspellen hoe het aantal vluchtelingen zich in de toekomst zal ontwikkelen. De grilligheid van instroom wordt vooral veroorzaakt door politiek. Toch voorspelt het CBS dat we de komende jaren met een verdere toename van asielaanvragen te maken krijgen. Immigratie is, samen met vergrijzing, de voornaamste reden voor de verwachtte groei van de Nederlandse bevolking tot 2070 (CBS (2022), Bevolkingsprognose). Voor corporaties betekent dit dat statushouders een belangrijk deel van onze te huisvesten doelgroep blijven.